ENERJİ OTOMASYONU NEDİR?

Günümüzde enerji tüketimini kontrol altında tutmak zorunlu hale geldi. Enerji otomasyonlarının temel amacı mevcut enerjiyi verimli bir şekilde kullanmak, riskleri ve kayıpları en aza indirir. Enerji otomasyonu ile temel olarak; enerji tüketim noktalarının tespiti sayesinde enerji tasarrufu, enerji maliyetlerinin hesaplanması, enerji devamlılığının sağlanması ve raporlanması, oluşabilecek arızaların zamanında tespiti ve vakit kaybetmeden müdahale etme imkanı sağlar.

Enerji otomasyonu ile mevcut enerjinin en tasarruflu şekilde kullanılması, can ve mal güvenliği açısından risklerin ortadan kaldırılması sağlar. Enerji parametreleri sürekli izlendiğinden enerji sarfiyatı kontrol altındadır. Sistemdeki tüm ekipmanlar izlendiğinden oluşabilecek herhangi bir arızaya zaman kaybetmeden müdahale edilir. Çok daha güvenli ve tehlikesiz çalışma imkanı sağlanır.

ENERJİ OTOMASYONU SİSTEMİNİN YAPISI

Enerji otomasyonu sistemi 3 temel kısımdan oluşur.

KONTROL VE KUMANDA SİSTEMİ

İstenilen kontrol senaryolarını gerçekleştiren birimler için genellikle PLC (Programmable Logic Controller)’ler kullanılır. Sahadaki kontrol elemanlarından gerekli sinyalleri toplar ve yüklü programa göre komutlar gönderir. Özellikle orta ve büyük ölçekli işletmelerde ihtiyaç duyulan uzak mesafeden, network gibi konularda PLC’ler, gelişmiş haberleşme modülleri aracılığıyla son derece iyi çözümler sunar.

KOMUT GÖNDERME VE İZLEME SİSTEMİ

Kontrol ve kumanda sisteminin kontrolü altında bulunan tüm noktaların izlenebildiği ve kumanda edilebildiği bilgisayardan oluşur. Bu program PLC ile irtibat halindedir. Bilgisayar ya da SCADA uygulaması devre dışında ise, otomasyon sistemi çalışmasında bir aksaklık meydana gelmez. Fakat bu süre içinde haberleşme olmayacağı için, bilgisayarda veri ve alarm kaydı yapılamaz.

SAHA KONTROL EKİPMANLARI

Motorlu şalterler: Tesislerde elektrik üretim noktalarının çıkışına ve elektrik dağıtım sistemindeki enerji tüketim noktalarının girişine kurulan kompakt şalterler, bir takım ek donanımlar ilave edilerek otomasyon sistemine entegre edilir.

Kompakt şalterler: Yüksek akım sınılama kapasiteleri sayesinde kısa devre akımlarını ortaya çıkar çıkmaz bastırır ve böylece kısa devrelerin genellikle yol açtığı yıpranmalardan tüm elektrik gereçlerini etkin bir biçimde korurlar.

GÜNÜMÜZDE SCADA SİSTEMLERİ

• İşletmeler modern bir SCADA yazılımından;
•   Kullanım kolaylığı
•   İletişim kolaylığı
•   Yaygın iletişim sistemler üzerinde koşması
•   Yüksek verimlilik
•   Düşük maliyet

Diğer veri tabanı uygulamaları ile entegrasyon beklenir. SCADA yazılımları kendi bünyelerinde bulunan çekirdek yazılımları kullanarak grafiklerle birlikte hareket, boyutlandırma, yanıp sönme ve doldurma boşaltma gibi operatörlerin dikkatini çekip kullanım kolaylığı sunabilecek özellikleri içerir.

SCADA SİSTEMİNİN UYGULAMA ALANLARI

Geniş bir alana yayılmış, bölgesel ve yerel tesislerin birçoğunda kullanılır ve başka sistemlere de alt yapı teşkil eder. SCADA sistemine ilave olarak Enerji Yönetim Sistemleri (EMS) ve Dağıtım Yönetim Sistemleri (DMS) gibi sistemler oluşturulur. Başlıca kullanım alanları şunlardır;

•   Kimya endüstrisi
•   Doğalgaz ve petrol boru hatları
•   Petro-kimya endüstrisi
•   Elektik üretim ve iletim sistemleri
•   Elektrik dağıtım tesisleri
•   Su toplama, arıtma ve dağıtma tesisleri
•   Hava kirliliği kontrolü
•   Çimento endüstrisi
•   Otomotiv endüstrisi
•   Üretim tesisleri
•   Bina otomasyonu

SCADA SİSTEMİNİN FAYDALARI VE GETİRİLERİ

Günümüzde kontrol sistemleri veri tabanlı kontrol ve gözetleme yazılım paketleri içerir. Kontrol merkezindeki operatör ekranları vasıtasıyla, tesisin işletimi kontrol edilip otomatik yürütülürken operatörle de bilgisayarda gerekli kontrol ve kumanda imkanına da sahip olurlar. Sistemin daha etkin işletilmesi için daha güvenilir, daha ekonomik işletme için bilgisayar otomasyonuna gereksinimi vardır. Bunun için sistem kontrol ve izleme yazılımları gerçekleştirilir. Sistemin bilgisayar ortamında gözlenmesi ile sistemin kontrolü ve kumandası daha esnek bir hale gelir.

Faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz

•   Bakım süresinin azaltılması yoluyla zaman ve iş gücü tasarrufu
•   Tüketim noktalarının tespiti ve enerji tasarrufu önlemleri
•   Cezalı durumların önlenmesi (Demand ve kompanzasyon)
•   İnsan hatasına yer vermeyecek şekilde hareket yapılması
•   Sisteme yapılan müdahalelerin kayıt altında tutulması
•   Sahadaki alarmlardan anında haber alınması ve kayıt edilmesi
•   Üretimdeki enerji maliyetlerinin çıkartılması
•   Arıza noktaların önceden tespiti ve önlem alınması
•   Sahadaki ekipmanlar tarafından ölçülen değerlerin tek tek aynı anda tek ekranda izlenebilmesi
•   Kayıtlardan grafik ve sayısal rapor alınması
•   Sistemi besleyen enerji kalitesinin takibi

Otomasyon en geniş tanımıyla teknik proseslerin gerçekleştirilmesinde, insanın bizzat üretim yapma görevini, otomatik üretim ve bunu kontrol etme, izleme görevine dönüştüren bir kavram değişimidir. Bilgisayar teknolojisinin hızla gelişmesi ve bilgisayar kullanımının yaygınlaşması, sistemlerin birbirleri ile iletişimini kolaylaştırmakta ve bu da gelişen otomasyon teknolojisi ile sistemlerde uzaktan kontrol ve veri akımını gündeme getirir.

Büyük projelerde SCADA sistemlerinin kullanılması işgücü açısından kazanç sağlamakta ve kazanılan bu iş gücü diğer alanlara kanalize edilerek işletmenin verimi artırılabilir.